Rząd Chin ogłosił ambitny, 19-punktowy pakiet stymulacyjny, którego kluczowym celem jest pobudzenie konsumpcji wewnętrznej oraz ożywienie sektora turystyki krajowej. To odpowiedź na wyzwania gospodarcze, z jakimi mierzą się obecnie Państwo Środka – spowolnienie wzrostu PKB, nierównomierną odbudowę po pandemii COVID-19 oraz słabnącą dynamikę wydatków konsumenckich, które odgrywają kluczową rolę w strukturze chińskiej gospodarki w okresie przechodzenia od modelu eksportowo-inwestycyjnego do wzrostu opartego na popycie krajowym. Szczegółowe rozwiązania pakietu, jego spodziewane skutki oraz potencjalne bariery stanowią obecnie pole do analiz dla ekspertów i przedsiębiorców zainteresowanych chińskim rynkiem.
Geneza i główne założenia pakietu stymulacyjnego
Kontekst makroekonomiczny, w jakim ogłoszono pakiet, nie jest przypadkowy. Chiny, będące drugą największą gospodarką świata, od 2022 roku mierzyły się ze spowolnieniem wzrostu konsumpcyjnego. Kilkumiesięczne lockdowny oraz długotrwała polityka „zero-COVID” skutkowały wzrostem niepewności wśród konsumentów i zahamowaniem wydatków, zarówno wśród gospodarstw domowych, jak i firm. Równocześnie narastały wyzwania strukturalne, jak spadek liczby ludności aktywnej zawodowo, rosnące ryzyko zadłużenia w sektorach nieruchomości i finansów, a także globalne napięcia handlowe, które wpływały na eksport i łańcuchy dostaw.
W odpowiedzi władze chińskie opracowały pakiet składający się z 19 szczegółowych punktów mających kompleksowo pobudzić konsumpcję prywatną. Jednym z podstawowych założeń jest przełamanie efektu “oszczędzania na czarną godzinę”, który według analiz socjologicznych nasilił się wśród ludności w trakcie pandemii i utrzymywał przez okres wychodzenia z kryzysu. Pakiet przewiduje zarówno działania bezpośrednie, takie jak dotacje do zakupu określonych towarów i usług, ulgi podatkowe czy zachęty kredytowe, jak i pośrednie, na przykład poprawę infrastruktury turystycznej oraz wsparcie lokalnych przedsiębiorstw branży usługowej. Rząd centralny zastrzega jednocześnie, że instrumenty te pozostaną elastyczne i będą dostosowywane do regionalnych realiów oraz bieżących zmian koniunktury.
Kolejnym istotnym filarem pakietu jest aktywizacja popytu krajowego w perspektywie średnio- i długoterminowej. Obejmuje to m.in. działania edukacyjne skierowane do społeczeństwa w zakresie wydatków konsumenckich, rozwój nowych modeli biznesowych (na przykład tzw. ekonomii doświadczenia czy rozwiązań opartych na cyfryzacji handlu), a także wzmocnienie zaufania społecznego do stabilności gospodarki. Łącznie, pakiet stymulacyjny ma nie tylko doraźnie pobudzić konsumpcję, ale rozpocząć głębszą transformację chińskiego modelu gospodarczego.
Wspieranie konsumpcji poprzez realne programy i narzędzia
Jednym z najważniejszych elementów pakietu są konkretne mechanizmy zachęt finansowych dla konsumentów. Rząd postawił na wsparcie kilku kluczowych branż – motoryzacyjnej (ze szczególnym naciskiem na zakup pojazdów elektrycznych), AGD, elektroniki użytkowej, a także usług rekreacyjnych i turystycznych. Wprowadzone zostaną czasowe dopłaty do zakupu wybranych dóbr trwałego użytku, system punktów lojalnościowych dla regularnych klientów oraz zwroty podatkowe za określone wydatki w sektorze usług. Lepszy dostęp do taniego finansowania zakupów, na przykład poprzez dotowane kredyty konsumenckie czy „zielone” pożyczki na ekologiczne rozwiązania, ma pobudzić wydatki wśród młodszych pokoleń, które w ostatnich latach wykazywały wyjątkowo ostrożną postawę wobec konsumpcji w obliczu rosnących kosztów życia oraz niepewności zawodowej.
Ważną rolę w pakiecie odgrywają również działania na rzecz digitalizacji handlu. Rozbudowa infrastruktury e-commerce i wsparcie małych oraz średnich przedsiębiorstw w procesie transformacji cyfrowej to kolejne narzędzia, mające poprawić dostępność produktów i usług dla szerszych grup społecznych, w tym mieszkańców mniejszych miast i regionów wiejskich. Ułatwienia w transakcjach mobilnych, uproszczenie procedur płatniczych czy promowanie nowoczesnych rozwiązań fintechowych mają znieść istniejące bariery transakcyjne i ograniczyć wykluczenie cyfrowe.
Pakiet przewiduje dodatkowo intensyfikację działań promocyjnych i edukacyjnych. Proponuje się na przykład coroczne kampanie tematyczne, mające na celu promowanie sezonowej konsumpcji, a także partnerstwa publiczno-prywatne, które pozwolą na organizację wydarzeń masowych typu festiwale, targi czy lokalne święta zakupów, zachęcające do aktywizacji wydatków wśród ludności. W zamierzeniu, polityka ta ma nie tylko przynieść szybki efekt stymulacyjny, ale też utrwalać pozytywne nawyki zakupowe w społeczeństwie.
Rewitalizacja krajowej turystyki jako motor wzrostu
Wśród najważniejszych filarów pakietu wyraźnie wyodrębnia się nacisk na rozwój turystyki wewnętrznej. Sektor ten jest szczególnie istotny dla aktywizacji małych miejscowości oraz regionów peryferyjnych, które w ostatnich latach silnie odczuły skutki ograniczeń pandemicznych i zamknięcia granic. Rząd chiński planuje przeznaczyć znaczące środki na modernizację infrastruktury turystycznej – rozbudowę połączeń komunikacyjnych (w tym szybkiej kolei), modernizację hoteli, restauracji i atrakcji turystycznych, a także na wsparcie inwestycji w regionalne projekty rozwojowe promujące lokalną kulturę, gastronomię czy rękodzieło.
Jednym z kluczowych narzędzi jest wprowadzenie systemu bonów turystycznych, które mieszkańcy wybranych regionów mogą zrealizować na terenie całych Chin. Rozwiązanie to ma na celu nie tylko pobudzenie popytu w branży turystycznej, ale również ograniczenie sezonowości popytu i wyrównanie korzyści ekonomicznych pomiędzy różnymi prowincjami. Dodatkowo, przewiduje się tworzenie „turystycznych specjalnych stref rozwoju”, oferujących preferencyjne warunki podatkowe i inwestycyjne dla lokalnych przedsiębiorców, aby stymulować powstawanie innowacyjnych produktów i usług turystycznych odpowiadających na nowe potrzeby konsumentów.
Znaczącym komponentem jest także promocja „turystyki doświadczeń” oraz integracja sektora turystycznego z nowoczesnymi technologiami. Przewiduje się rozwój aplikacji mobilnych, które ułatwią rezerwacje, płatności i planowanie podróży, a także wdrożenie inteligentnych rozwiązań w zarządzaniu ruchem turystycznym, co poprawi komfort i bezpieczeństwo podróżujących. Rząd zakłada, że w ciągu kilku lat możliwe będzie podwojenie liczby krajowych podróży turystycznych oraz istotny wzrost wpływów z tej gałęzi gospodarki.
Wyzwania i długoterminowe prognozy skutków pakietu
Chociaż 19-punktowy pakiet stymulacyjny stanowi zdecydowaną odpowiedź na aktualne wyzwania, eksperci wskazują na szereg potencjalnych przeszkód, które mogą ograniczyć skuteczność proponowanych działań. Przede wszystkim, jednym z głównych ryzyk pozostaje stosunkowo niska skłonność gospodarstw domowych do zwiększania konsumpcji w warunkach rosnącego bezrobocia młodych oraz niepewności dotyczącej perspektyw na rynku pracy. Problemy te mogą prowadzić do utrzymania wysokiego poziomu oszczędności i powściągliwości w wydatkach, nawet pomimo wprowadzonych zachęt.
Kolejną kwestią jest nierównomierność rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami Chin. W dużych aglomeracjach już przed pandemią konsumpcja była relatywnie wysoka, podczas gdy w mniej rozwiniętych prowincjach dostęp do nowoczesnych produktów i usług był ograniczony. Istnieje zatem ryzyko, że większość pozytywnych efektów pakietu skoncentruje się w kilku najbardziej rozwiniętych miastach, zamiast promować zrównoważony rozwój całego kraju. Aby temu przeciwdziałać, rząd planuje ścisły monitoring rezultatów oraz elastyczne dostosowywanie instrumentów wsparcia do potrzeb poszczególnych regionów.
Długoterminowo jednak, jeśli zaproponowane mechanizmy okażą się skuteczne, pakiet stymulacyjny może zapoczątkować trwałą transformację struktury gospodarki Chin, zwiększając udział konsumpcji krajowej w PKB i poprawiając odporność na wstrząsy zewnętrzne, takie jak spadki eksportu czy globalne kryzysy gospodarcze. Poprzez inwestycje w infrastrukturę, cyfryzację i kapitał ludzki, Chiny mogą stać się rynkiem bardziej przyjaznym zarówno dla własnych konsumentów, jak i dla zagranicznych inwestorów. To jednak wymaga konsekwentnej realizacji polityki oraz długofalowej koordynacji działań pomiędzy rządem centralnym, władzami lokalnymi a sektorem prywatnym.
